วัคซีนวัณโรค หรือ วัคซีนบีซีจี (BCG) มีชื่อเต็มว่า Bacillus Calmette-Guerin Vaccine ซึ่งเป็นชื่อที่ตั้งตามผู้ผลิตวัคซีน คือ Albert Calmette และ Calmille Guerin เป็นวัคซีนที่ช่วยป้องกันโรควัณโรค และจัดเป็นหนึ่งในวัคซีนพื้นฐานที่เด็กทุกคนต้องได้รับตั้งแต่แรกเกิด เพื่อกันการติดเชื้อในวัยเด็ก
ประเภทของวัคซีนวัณโรค
วัคซีนป้องกันโรควัณโรค (BCG) เป็นวัคซีนประเภทเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ (Live Attenuated Vaccine) โดยประกอบด้วยเชื้อของวัณโรคพันธุ์ไมโคแบคทีเรียม โบวิส (Mycobacterium bovis) ที่ยังมีชีวิตอยู่ และถูกทำให้อ่อนฤทธิ์ลงจนไม่สามารถก่อให้เกิดโรคได้ สำหรับวัคซีนที่ใช้ในปัจจุบันเป็นวัคซีนชนิดผงแห้ง (freeze-dried)
วิธีรับวัคซีน
การรับวัคซีนจะทำได้โดยการฉีดเข้าผิวหนัง (intradermal injection) โดยจะฉีดที่บริเวณต้นแขน ไหล่ด้านซ้าย หรือไหล่ด้านขวา ควรหลีกเลี่ยงการฉีดวัคซีนบริเวณที่ดูแลผิวหลังการฉีดวัคซีนได้ยาก เช่น สะโพก ต้นแขน และฝ่าเท้า c]tควรเขย่าขวดบรรจุวัคซีนทุกครั้งก่อนใช้งาน
วิธีรับวัคซีนสำหรับเด็กแรกเกิด
การรับวัคซีนสำหรับเด็กแรกเกิด ให้รับวัคซีนโดยการฉีดเพียงครั้งเดียวที่บริเวณต้นแขน ส่วนใหญ่มักจะฉีดที่บริเวณด้านซ้าย สำหรับขนาดของวัคซีนที่ใช้จะมีอยู่ 2 ขนาด แบ่งตามชนิดของวัคซีนได้ดังนี้
วัคซีนบีซีจีของสภากาชาดไทย (BCG-TRC) ให้รับวัคซีนขนาดครั้งละ 0.1 มิลลิลิตร
วัคซีนบีซีจีของ Serum Institute of India ให้รับวัคซีนขนาด 0.05 มิลลิลิตร
วิธีรับวัคซีนสำหรับผู้ที่ไม่เคยรับวัคซีนมาก่อน
สำหรับเด็กอายุ 1 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ที่ยังไม่เคยรับวัคซีนชนิดนี้ สามารถรับวัคซีนได้ในทุกช่วงอายุ โดยฉีดเพียงครั้งเดียว สำหรับขนาดของวัคซีนที่ใช้จะมีอยู่ 2 ขนาด แบ่งตามชนิดของวัคซีนได้ดังนี้
วัคซีนบีซีจีของสภากาชาดไทย (BCG-TRC) ให้รับวัคซีนขนาดครั้งละ 0.1 มิลลิลิตร
วัคซีนบีซีจีของ Serum Institute of India ให้รับวัคซีนขนาด 0.1 มิลลิลิตร
อาการข้างเคียง
การรับวัคซีนวัณโรคนั้นมีผลข้างเคียงน้อยมาก อาการที่อาจพบได้หลังจากได้รับวัคซีน คือ บริเวณที่ฉีดวัคซีนผิวจะมีลักษณะโป่งนูน อาจจะเกิดตุ่มแดง หรือเป็นฝีเล็กๆ และมีหนอง ซึ่งไม่เป็นอันตรายและสามารถหายเองได้ ผู้รับวัคซีนบางรายอาจมีอาการข้างเคียงมากกว่าปกติ เช่น มีหนองเรื้อรังบริเวณที่ฉีดวัคซีน เป็นฝีต่อมน้ำเหลือง และกระดูกอักเสบ ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจเกิดการติดเชื้อที่กระดูกจากเชื้อในวัคซีน
โรควัณโรคเป็นโรคติดต่อสำคัญที่เป็นปัญหาสุขภาพต่อคนทั่วไป ปัจจุบันสามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยยา แต่ทั้งนี้ เนื่องจากเป็นโรคติดต่อที่ใช้เวลาในการรักษายาวนาน จึงควรป้องกันตนเองด้วยการฉีดวัคซีน ซึ่งจะช่วยป้องกันวัณโรคเยื่อหุ้มสมอง (TB meningitis) และวัณโรคชนิดแพร่กระจาย (miliary TB) โดยป้องกันได้ 52-100% ในกรณีข้องการป้องกันวัณโรคปอดจะแตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล โดยอาจช่วยป้องกันโรคได้บ้าง หรืออาจป้องกันไม่ได้เลย คือ ป้องกันโรคได้ 0-80% ทั้งนี้ ภูมิต้านทานต่อวัณโรคจะเกิดขึ้นได้อย่างเต็มที่หลังจากได้รับวัคซีนประมาณ 2 เดือน
เรียบเรียงข้อมูลจาก
- สถาบันวัคซีนแห่งชาติ (องค์การมหาชน) – National Vaccine Institute (NVI) (1)
- สถาบันวัคซีนแห่งชาติ (องค์การมหาชน) – National Vaccine Institute (NVI) (2)
- สภากาชาดไทย – The Thai Red Cross Society
- สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย
